بررسی بیماریهای تیروئید در نوزادان و کودکان

غده تيروئيد:

تيروئيد، غده كوچكي است كه جلوي گردن قرار گرفته و هورمونهاي تيروئيد را توليد و ترشح مي‌كند. اين غده به شكل پروانه‌اي است كه بالهاي آن در طرفين ناي گسترش يافته است.
اگر اين غده دچار اختلال شود نمي‌تواند عملكرد مناسبي داشته باشد.
بيماري كم كاري تيروييد يعني زماني كه غده تيروييد قادر به توليد هورمون كافي نيست و در بيماري پركاري تيروييد اين غده بسيار فعال است و بيش از حد هورمون ترشح مي‌كند.
آگاهي معلمان، والدين، مربيان بهداشت از اختلالات غده تيروييد بسيار اهميت دارد.
خصوصاً والديني كه داراي سابقه خانوادگي مشكلات تيروييد هستند، بايد نسبت به اين مسائل هوشيارتر باشند زيرا برخي از اين اختلالات ارثي هستند.

مشكلات تيروئيد در كودكان و نوزادان

زماني كه غده تيروييد به درستي كار نكند. علائم و نشانه‌هاي مختلفي در كودكان همانند بزرگسالان بروز مي‌كند. اين اختلال از رشد كودكان تأثير مي‌پذيرد بطوري كه رشد آنها سبب فعاليت بيش از حد و يا كاهش فعاليت غده تيروييد مي‌شود.
مشكلات تيروييد در كودكان سخت‌تر از بزرگسالان شناخته مي‌شود، زيرا كودكان قادر به تشخيص علائم بيماري و بيان شكايات خود نيستند، حتي در كودكان بزرگتر هم علائم جسمي و رواني ناشي از بيماري، طبيعي بنظر مي‌رسد.
علائم آشكار بيماري تيروييد زماني بروز مي‌كند كه غده تيروييد رشد بيش از حد و قابل مشاهده‌اي داشته باشد، كه اصطلاحاً گواتر خوانده مي‌شود. گواتر در هر سني ديده مي‌شود. اما در دختران سنين بلوغ شايعتر است.
البته ممكن است بزرگ شدن غده تيروييد در جلوي گردن مشخص نباشد. اگر كودك نشانه‌هايي از اختلال غده تيروييد را دارد بايد بدانيد كه در رابطه با اين علائم چه حس‌هايي را تجربه مي‌كند؟ و بايد چه علائمي را در او جستجو كرد؟
علائمي را كه بايد در كودكتان جستجو كرد بستگي به افزايش يا كاهش عملكرد غده تيروييد دارد. همينطور يكي از عوامل مربوطه رشد كودك شماست كه عملكرد تيروييد را تحت تأثير قرار مي‌دهد.

كم كاري تيروئيد مادرزادي

وقتي نوزادي با كم كاري تيروييد متولد مي‌شود، ممكن است در بدو تولد طبيعي به نظر برسد. اغلب اين نوزادان زردي يا يرقان پيدا مي‌كنند اما اين تغيير به آهستگي صورت مي‌گيرد. در روزها و هفته‌هاي بعد، اين نوزادان ممكن است علائمي مثل كسالت، خواب‌آلودگي، صداي گريه خشن و گرفته، يبوست، گرفتگي بيني، صورت پف‌آلود داشته باشند كه ناشي از نوعي كم‌كاري تيروئيد بنام كرتينيسم مي‌باشد.
اگر اين كودكان در نخستين روزهاي پس از تولد درمان نشوند، آسيب‌هاي مغزي و عقب‌ماندگي‌هاي ذهني ماندگاري ايجاد مي‌شود. خوشبختانه، در صورت تشخيص و درمان به موقع مي‌توان از آسيب‌هاي جدي جلوگيري نمود.
بنابراين مسئله مهم، تشخيص هرچه سريعتر اين اختلال است كه با يك آزمايش خون در بدو تولد مشخص مي‌شود.

كم كاري تيروئيد اكتسابي

اگر غده تيروييد كودك كم‌كار باشد (گاه به دليل التهاب مزمن تيروييد) علائمي مثل كسالت و خستگي با وجود خواب كافي در آنها مشاهده مي‌شود.
يكي از اولين علائم كم‌كاري، كند شدن عملكرد تيروييد و كندي قابل توجه الگوي رشد اين كودكان مي‌باشد. در هر فرد يكي و يا بيشتر از اين علائم از قبيل: عقب ماندگي رشد، ضعف، فراموشي، موهاي خشك و خشن، صورت و چشمهاي پف‌آلود، يبوست، كندي ضربان، پوست خشك، عدم تحمل سرما، افزايش وزن و گواتر مورد توجه قرار مي‌گيرد.

پركاري غده تيروئيد در نوزادان

يكي از نادرترين اختلالات غده تيروييد پركاري آن در نوزادان مي‌باشد. اين وضعيت در نوزاداني كه مادران آنها در طول دوران بارداري پركاري تيروييد داشته‌اند، بندرت رخ مي‌دهد.
علائم و نشانه‌هاي پركاري تيروييد در نوزادان شامل: گواتر (بزرگي غده تيروييد)، تولد زودرس، تب، قرمزي صورت، تپش قلب، فعاليت و بيقراري مي‌باشد.
اگر بيماري خفيف باشد ممكن است نياز به درمان خاصي پيدا نكند و خود به خود به حالت طبيعي بازگردد. اما اگر اختلال، كودك را به واقع بيمار كرده باشد درمان بايد صورت گيرد و يا داروهاي ضد تيروييدي مورد نياز است.
بنابراين براي هر خانم بارداري كه سابقه پركاري تيروييد دارد، مشاوره با پزشك مربوطه در طول دوران بارداري بسيار ضروري است.

پركاري غده تيروييد در كودكان

با افزايش فعاليت غده تيروييد، علائم و نشانه‌هايي در كودكان همانند بزرگسالان بروز مي‌كند.
مي توان تپش قلب كودكان را حتي زماني كه او در حال استراحت است حس كرد و همين طور مي‌توان به ميزان فعاليت او (بي قراري و پرتحركي، عدم توانايي در بخواب رفتن) توجه نمود.
نشانه رشد سريع اين كودكان، كوچك شدن لباسهاي آنان است كه بايد مورد توجه والدينشان قرار گيرد. والدين و معلمان مدارس معمولاً توجه و دقت بسيار كمي در اين موارد بر روي كودكان دارند.
اما علائمي چون لرزش دست كه سبب بدخط نوشتن مي‌شود و يا ضعف عضلات شانه و ران در هنگام بازي و ورزش بسيار قابل اهميت است.
در هنگام پركاري غده تيروئيد يك و يا بيش از يكي از علائم عصبانيت، كج خلقي و زودرنجي، اختلال خواب، افزايش تعريق، عدم تحمل گرما، كاهش وزن غير منتظره، چشمان بيرون زده، خيره نگاه كردن، گواتر، تپش قلب سريع، افزايش اشتها، افزايش حركات دودي روده، دستان گرم و مرطوب و لرزش انگشتان در اين افراد ديده مي‌شود.

درمان كم‌كاري غده تيروييد

اگر اختلال غده تيروييد به دليل كاهش هورمونهاي آن باشد به سادگي با جايگزيني داروهاي حاوي هورمونهاي تيروييد قابل درمان است.
عملكرد غده تيروييد بايد مكرراً در طي دوران رشد آزمايش شود و بسته به نتيجه آن دوز دارو ممكن است تغيير كند.

درمان پركاري غده تيروييد

اگر گواتر (بزرگ شدگي غده تيروييد) سبب پركاري غده تيروييد شده باشد، سه راه درماني وجود دارد:

درمان دارويي

اين داروها از ساخته شدن هورمونهاي تيروييد جلوگيري مي‌كنند كه نهايتاً سبب از بين رفتن علائم بيماري ظرف ۶ تا ۸ هفته مي‌شوند.

درمان بايد راديواكتيو

اين ماده وارد غده تيروييد مي‌شود و سبب عدم فعاليت آن در جهت توليد بيش از اندازه هورمونهاي تيروييد مي‌گردد. با اين روش علائم ظرف ۶-۳ ماه برطرف مي‌شوند.
در بيشتر بيماران مصرف داروهاي جايگزين هورمونهاي تيروييد پس از اين شيوه لازم مي‌باشد.

جراحي

برداشتن غده تيروييد توسط جراحي سبب متوقف شدن توليد بيش از اندازه هورموناي تيروييد مي‌شود، در بيشتر بيماران، مصرف داروهاي جايگزين هورمونهاي تيروييد پس از اين شيوه لازم مي‌باشد.
منبع:پزشکان بدون مرز
/خ